Nihon ryōiki to najstarszy w japońskiej literaturze zbiór krótkich opowiastek zwanych setsuwa. Pełny tytuł brzmi Nihonkoku gempō zen’aku ryōiki, co można przetłumaczyć jako: Zapiski o dobrych i złych dziwnych wydarzeniach w Japonii, [będących skutkiem] odpłaty w obecnym życiu; zwykle używa się skróconej nazwy Nihon ryōiki lub Ryōiki.

Zapiski… pochodzą z przełomu VIII i IX wieku; prawdopodobnie zaczęły powstawać w roku 785, a ukończone zostały około roku 823. Autorem jest mnich imieniem Kyōkai (lub Keikai) ze świątyni Yakushiji w Nara.

Zbiór składa się z trzech tomów, które zawierają — pierwszy 35, drugi 42, trzeci 39 opowieści (razem 116). Każdy tom poprzedza wstęp. Całość napisana jest po chińsku. Część opowieści pochodzi z ustnych przekazów ludowych, a część jest zaczerpnięta z japońskich kronik historycznych oraz chińskich zbiorów opowieści. Są one bardzo cennym źródłem informacji o wielu ważnych w historii Japonii osobach, o wierzeniach i obyczajach Japończyków — mówi się w nich o Kūkaiu, Gyōkim, księciu Shōtoku, wybitnych mnichach, dworzanach, a także zwykłych ludziach, świeckich wyznawcach buddyzmu, złoczyńcach, duchach, wreszcie o zwierzętach — w Ryōiki pojawia się prawdopodobnie najstarsza japońska wzmianka o kocie…

Zapiski… zostały w całości przełożone na angielski przez Kyoko Motomochi Nakamura i wydane jako Miraculous Stories from the Japanese Buddhist Tradition. The Nihon Ryōiki of the Monk Kyōkai (Harvard University Press, Cambridge, 1973; Curzon Press, Richmond, Great Britain, 1997; str. XII + 322). W Japonii były wielokrotnie wydawane, polecić można wydanie Shin Nihon koten bungaku taikei, w opracowaniu Izumoji Osamu (u którego miałam okazję studiować, biorąc udział w seminarium, jakie prowadził na Uniwersytecie Ryūkoku w Kioto).

przekłady:

• opowieść o mężczyznie, który wziął lisicę za żonę i miał z nią dziecko — tom I, opowieść 2
• opowieść o cudownych wydarzeniach związanych z odpłatą za niesłuszne odbieranie innym własności i złe czyny — tom I, opowieść 30
• opowieść o tym jak mnich znał na pamięć i intonował Sutrę serca, a otrzymawszy za to odpłatę w tym życiu, dokonał niezwykłych rzeczy — tom I, opowieść 14
• opowieść o tym, jak kobieta, która znała na pamięć i intonowała Sutrę serca, za życia dotarła do bram króla Jamy i stały się rzeczy niezwykłe — tom II, opowieść 19
• opowieść o tym, jak mędrzec, który z zazdrości źle mówił o świętym mężu w ciale przemiany, za życia udał się do bram króla Jamy i doznał cierpień piekielnych — tom II, opowieść 7
• opowieść o tym, jak ryby, które miał zjeść mistrz dhyany, zmieniły postać i stały się Sutrą lotosu — tom III, opowieść 6